Strokes

Martijn Huitema

De laatste tijd kom ik steeds meer te weten van Transactional Analyses (T.A.). Een methode om gedrag te duiden door sociale transacties te analyseren. Ontworpen in de jaren vijftig van de vorige eeuw door Eric Berne, gestoeld op Freud, en inmiddels talloze keren achterhaald. Tegenwoordig wordt T.A. gezien als pseudo wetenschap en de mensen die T.A. gebruiken in hun (psycho-) therapeutische praktijk als kwakzalvers. Voor mensen die T.A. echter louter als onderdeel willen gebruiken in hun toolset, of het nu gaat om therapeuten, welzijnswerkers, remedial teachers of leerkrachten, zijn er een aantal interessante elementen te ontdekken. Één van die elementen is het principe van strokes.

Een stroke wordt binnen T.A. gezien als een handeling of uitspraak die een reactie van de ander uitlokt. De stroke kan zowel verbaal als non-verbaal gegeven worden. Er zijn vier typen strokes:

• Positief niet-conditioneel: compliment voor het zijn
• Positief conditioneel: compliment voor het handelen
• Negatief conditioneel: kritiek op het handelen
• Negatief niet-conditioneel: kritiek op het zijn

Deze vier typen hebben een duidelijk puntensysteem, dat de kracht van de boodschap weergeeft:

• +10 Positief niet-conditioneel: ‘Ik vind je lief’
• +1 Positief conditioneel: ‘dat heb je goed gedaan’
• -100 Negatief conditioneel: ‘ik vind het niet goed hoe je dat oplost’
• -1000 Negatief niet-conditioneel: ‘ik vind jou stom’

De methodiek van Op de eerste rij gaat uit van het scheppen van kaders en het aanreiken van bouwstenen. Dit doen we zodat de we de leerling in staat stellen om te maken, om zo eigenaar te worden van het resultaat. Een voorwaarde van het werken vanuit kaders en bouwstenen is dat er een veilige omgeving gecreëerd wordt, waarin de leerling zich veilig voelt om te maken. Op groepsniveau managen we dit door te spelen met de strakheid van de kaders en de hoeveelheid bouwstenen. Op individueel niveau doen we dit door de leerlingen op een positieve manier te benaderen.

De theorie over strokes vanuit T.A. leert ons waarom het zo belangrijk is om leerlingen op een positieve manier te benaderen: alleen de positieve strokes bouwen aan het zelfvertrouwen en laten de leerling zich veilig voelen. Dit gaat echter langzaam, omdat de kracht van de boodschap (+1 en +10) beduidend kleiner is dan de kracht van de boodschap van een negatieve stroke (-100 en -1000). De theorie van Berne gaat ervan uit dat ieder mens verlangt naar aandacht in de vorm van strokes. Het is goed om je te realiseren we zelfs negatieve strokes verkiezen boven geen strokes. Fijn om je te bedenken, de volgende keer dat je voor een groep staat: een leerling die zich misdraagt is op zoek naar strokes. Als jij toch mag kiezen: geef hem dan een positieve!