Loonkloof

Anouk Briefjes

Herinner jij je nog je eerste baantje? Ik was denk ik een jaar of tien was en ging ‘tulpen koppen’, zoals dat in de polder heet. Bij een schoolvriendinnetje konden we dit doen bij haar oma. Na drie uur kreeg ik een enorme allergische reactie op mijn armen. En toen hield het op voor mij om verder te werken. We verdienden misschien één gulden vijftig per uur. Maar als je tien bent is dat heel veel geld.

Iedereen kreeg evenveel betaald, ongeacht geslacht en leeftijd, hoewel we allemaal even oud waren. Nadat ik terugkwam uit Amerika van de toneelschool, begon voor mij het echte werken. Mijn eerste opdracht was een grappige introductie film schrijven, maken en spelen. Dat verdiende zo goed dat ik meteen besloot om zelfstandig te worden. Dit in een tijd, waarbij ik mensen moest uitleggen wat een zzp’er überhaupt is. Tegenwoordig hoeft dat niet meer.

Dat was het moment dat ik erachter kwam dat niet iedereen evenveel betaald krijgt voor dezelfde opdracht. Ik moest mezelf verkopen, weten wat ik waard was en wat de normale tarieven zijn. En dat is in de kunstwereld af en toe ontzettend lastig. Niet voor niks is de meest gestelde vraag van mijn collega’s wat zal ik hiervoor vragen of is dit bedrag oké.

Door schade en schande ben ik wijs geworden. Heb ik geleerd te onderhandelen om voor mezelf en mijn collega’s op te komen. Een bedrijf waar ik een tijd lang voor werkte gooide hun regels om. Ze deden dingen die wettelijk niet konden en die financieel behoorlijk negatief voor ons zouden uitvallen. Ik weigerde daarin mee te gaan. En maar enkele collega’s met mij. De rest tekende het pact met de duivel. Kwaad en teleurgesteld was ik. Hoe kun je dat doen? Je snijdt niet alleen jezelf in de vingers, maar ook je collega’s. Wat je zag was dat de kwaliteit terugliep en het bedrijf smeekte om ons terug te laten komen. Dat heb ik niet gedaan. En uiteindelijk heeft dat me ontzettend veel goeds opgeleverd. Betere en leukere opdrachten en veel beter betaald.

Een grote loonkloof is er nog steeds, met name tussen mannen en vrouwen. Dan heb ik het niet over het verschil in parttime werken, maar gewoon hoeveel verdien je voor hetzelfde werk. Onderhandelen vrouwen minder goed? Hebben we een slechtere positie, omdat we eventueel een kind kunnen baren? In IJsland is nauwelijks een loonkloof, het is daar verboden om iemand minder te betalen voor hetzelfde werk en de boetes zijn hoog. Bovendien krijgen zowel mannen als vrouwen allebei drie maanden ouderschapsverlof. En ik denk dat dit het verschil maakt. Door dit ouderschapsverlof zijn zowel man als vrouw even lang uit de running.

Overigens heb je ook uitzonderingen. Afgelopen jaar had ik een opdracht met twee mannelijke acteurs. Een kwam via een ander castingbureau en ik had al zo’n vermoeden dat dit bureau andere bedragen hanteerde. Dus toen ik mijn collega vroeg wat hij nu hiervoor verdiende, bleek dat het honderden euro’s minder was dan mijn collega en ik via het andere bureau. Ik heb hem de papieren van mijn onderhandeling toegestuurd, maar zijn bureau bleef koppig. Ze zeiden “nee wij halen altijd 20% af van de verdiensten van de acteur”. Weet dan dat ze dus bovenop dat geld sowieso 20% agency fee krijgen, dus snoepen ze, zonder wetenschap van de opdrachtgever, dit eraf. Voor dit bureau zal ik nooit werken.

Dus zzp’ers, loondienstenaren vraag naar elkaars loon. Komt het niet overeen, kom dan voor jezelf op.