De mens deugt

Door: Anouk Briefjes

Van de week las ik een artikel over het Robbers cave experiment. In 1954 kwamen tweeëntwintig jonge jongens op een niks vermoedend zomerkamp. Ze wisten niet dat ze deel uitmaakten van een sociaalpsychologisch experiment. De jongens kenden elkaar niet, zagen elkaar (groep van elf) voor het eerst in de bus naar het kamp. Ze werden vanaf het begin nauwlettend in de gaten gehouden en vervolgens werd er een conflictsituatie gecreëerd.

Eerst werkten ze aan teambinding, kregen een groepsnaam, een identiteit. In week daarna kwamen ze erachter dat er dus nog een team was en moesten de teams tegen elkaar strijden in verschillende opdrachten, om de competitie te vergroten. De rivaliteit werd behoorlijk aangewakkerd en ze gedroegen zich steeds erger naar elkaar toe. Een vlag werd gestolen en verbrand, haalden de slaapplekken van de anderen overhoop, persoonlijke spullen werden gejat en uiteindelijk escaleerde het met fysiek geweld.

Na twee dagen uit elkaar te zijn gehaald en de rust deels was wedergekeerd, probeerde de onderzoekers de groepen weer vriendschappelijk met elkaar om te laten gaan, door gezamenlijke activiteiten op te zetten. Dit werkte niet, de vooroordelen bleven naar elkaar toe. Samen naar een film kijken escaleerde in een voedselgevecht.

Pas toen er een gemeenschappelijk probleem ontstond kwamen de groepen tot elkaar. De vrachtwagen die hun water bracht, kwam zogenaamd vast te zitten. Dit zorgde ervoor dat ze samen gingen werken om dit probleem op te lossen en verdween de rivaliteit en vooroordelen.

Alleen heeft de hoofdonderzoeker Muzafer Sherif dit onderzoek al een jaar eerder geprobeerd uit te voeren. Dit was faliekant mislukt. De twee groepen waren toen zulke goede vrienden geworden, dat geen een geënsceneerde conflictsituatie werkte. Een van de onderzoekers saboteerde de tent van een groep, in de hoop dat de andere groep daar de schuld van zou krijgen. Dit gebeurde niet in plaats daarvan gingen ze elkaar helpen om de tent weer op te bouwen. Een van de jongens vond op een gegeven moment een notitieboekje van het onderzoek en kwamen er achter dat ze dus gemanipuleerd werden. Toen werd het experiment stopgezet en pas een jaar later werd het experiment weer opnieuw gedaan, op een iets andere manier.

In wezen is de mens goed, wil vriendschap sluiten, wil helpen, heeft empathie naar de ander en wil samenwerken. Ooit zei een advocaat die werkt met de grootste strafplegers: “de meeste mensen deugen”. Terwijl hij te maken had met de grootste boeven en de onderkant van de maatschappij.

Hoe kan het dan, dat we een maatschappij inrichten vanuit het idee dat de mens van nature slecht is? Hoe vaak wordt er niet tegen mij gezegd als ik een klas drama les geef, een team binnen een bedrijf train, pas op die hoor, die is niet goed, aardig , slecht etc. Mijn ervaring is dat dit helemaal niet zo is, alleen het oordeel en de omstandigheden maakt die persoon zo naar de ander toe. Terwijl, praat er onbevooroordeeld mee en je krijgt een ander mens te zien.

Ik hoop nog lang die frisse blik te houden. De mens deugt. Gelukkig.